Praca w Niemczech – nowe możliwości dla osób spoza UE od 2020 r.

Rekordowo niskie od wielu lat bezrobocie w Polsce doprowadziło do tego, że w wielu branżach trudno znaleźć fachowców i wykwalifikowanych pracowników. Coraz częściej zauważalne są również braki w tzw. podstawowej sile roboczej. Wielu naszych rodaków wyjechało bowiem „za chlebem” do państw Europy zachodniej. Nic więc dziwnego, że od prawie 5 lat systematycznie polski rynek pracy zasilają pracownicy z Ukrainy oraz innych państwa pozaunijnych. Niestety być może niedługo i oni wyjadą z Polski w poszukiwaniu szczęścia finansowego.

Szczególnie kuszący jest bowiem od niedawna rynek pracy u naszego sąsiada. Praca w Niemczech zapewnia wiele nowych perspektyw oraz kuszące zarobki. Potrzebują oni wykwalifikowanych pracowników w wielu obszarach gospodarki. Dlatego postanowili od 1 marca 2020 r. umożliwić wykonywanie pracy również obywatelom spoza obszaru UE. O możliwości zatrudnienia obcokrajowców z państw trzecich pisałam już >>tutaj<<. Dziś jednak w przeddzień otwarcia rynku pracy wiadomo już więcej na temat warunków, jakie musi spełnić obywatel Ukrainy czy Białorusi, by móc legalnie żyć i pracować w Niemczech. I o tym ten artykuł.

Praca w Niemczech – warunki

Niemiecki rynek pracy nie „wchłonie” wszystkich chętnych pracowników. Nie wszyscy obywatele państw trzecich będą mogli wyjechać do Niemiec za pracą. Konieczne jest spełnienie pewnych warunków.

Cudzoziemcy, którzy nabyli swoje kwalifikacje zawodowe poza Niemcami w krajach trzecich mogą otrzymać pracę odpowiadającą ich kwalifikacjom zawodowym w uznanym lub porównywalnym zawodzie, jeżeli:

• organ odpowiedzialny za uznawanie kwalifikacji zawodowych zgodnie z przepisami rządów federalnych lub stanowych stwierdził równoważność kwalifikacji zawodowych z krajowymi kwalifikacjami zawodowymi oraz gdy,
• Federalna Agencja Zatrudnienia dla danego zawodu lub odpowiedniej grupy zawodowej ustaliła, z uwzględnieniem specyfiki i zapotrzebowania gospodarczego danego regionu Niemiec, że możliwe jest obsadzanie wakatów zagranicznymi kandydatami (Positivliste).

Niemieccy pracodawcy zobowiązani są zaoferować potencjalnym pracownikomspoza Niemiec warunki zatrudnienia odpowiadające warunkom oferowanym pracownikom niemieckim.

Positivliste – Praca w Niemczech

Wśród pożądanych kwalifikacji na Positivliste znajdą się zawody w takich branżach jak:

• ogrodnictwo – profesjonalny rozwój ogrodnictwa i krajobrazu, szkółka drzew, wykształcenie w zakresie uprawy roślin ozdobnych, uprawa owoców i warzyw;
• przemysł kamieniarski/ziemny (materiały budowlane, beton towarowy, płyty gipsowo-kartonowe, cegły wapienno-piaskowe lub gazobeton, technologia asfaltowa);
• usługi meblarskie, kuchenne i przeprowadzkowe;
• technologia drewna;
• specjalista w dziedzinie technologii metalowej – obróbka plastyczna i technologia drutowa;
• rzeźnictwo;
• budownictwo- murarze, dekarze, pracownicy inżynieryjni, specjaliści inżynierii lądowej, płytkarze;
• pracownicy drogowi, konstrukcja torów;
• technika grzewcza, wentylacyjna, klimatyzacyjna, hydraulik;
• branża IT- twórca rozwiązań IT;
• transport- zawodowy kierowca;
• służba zdrowia: pielęgniarki, lekarze.

Wskazane powyżej poszukiwane profesje to jedynie część zawodów z listy pozytywnej. Pełną listę znaleźć można pod poniższym adresem: https://www.arbeitsagentur.de/datei/dok_ba015465.pdf. Lista zawodów jest w języku niemieckim.

Praca w Niemczech – uznanie zdobytych kwalifikacji/ doszkolenie

Po sprawdzeniu, że wyuczony zawód został zakwalifikowany na Positivliste, należy zadbać o to, by właściwe niemieckie urzędy dokonały weryfikacji i akceptacji dorobku zawodowego. Temu służy właśnie uznanie kwalifikacji zawodowych. Pokazuje ono bowiem potencjalnemu pracodawcy, w jakim stopniu kwalifikacje zawodowe obcokrajowca są porównywalne z dyplomem zawodowym uzyskanym w Niemczech.

Co „daje” uznanie kwalifikacji?

Przede wszystkim dzięki uznaniu zagranicznych kwalifikacji zawodowych będą mogli Państwo zwiększyć swoje szanse na uzyskanie dobrej pracy. Uznanie zagranicznych kwalifikacji zawodowych oznacza prawne zrównanie z porównywalnymi niemieckimi kwalifikacjami zawodowymi. Należy podkreślić, że w niektórych zawodach tzw. regulowanych, pełne uznanie kwalifikacji zawodowych jest wymogiem ustawowym i dotyczy to np. lekarzy, nauczycieli lub wychowawców. W przypadku ubiegania się o zatrudnienie obywateli spoza Unii Europejskiej, uznanie kwalifikacji zawodowych jest obowiązkowe.

Konieczne dokumenty do pracy w Niemczech

W pierwszej kolejności, co należy uznać za intuicyjne, kwalifikacje zawodowe muszą zostać odpowiednio udokumentowane np. stosownymi świadectwami ukończenia szkoły, kursu czy też certyfikatami. Konieczne jest również wypełnienie formularza zawierającego wniosek o uznanie kwalifikacji zawodowych oraz dołączenie do wniosku:

• kopii dokumentu tożsamości (paszport lub dowód osobisty; ewentualnie dokument o zmianie nazwiska, np. akt małżeństwa),
• oświadczenia o dotychczas złożonych wnioskach oraz CV.

Wniosek o uznanie kwalifikacji zawodowych można złożyć nie będąc jeszcze w Niemczech. Zaznaczam jednocześnie, że w zależności od zawodu do wniosku mogą być wymagane dodatkowe dokumenty. Dotyczy to w szczególności zawodów regulowanych w obszarze zdrowia publicznego (np. lekarz) lub bezpieczeństwa (np. architekt lub inżynier).

Dodatkowo w zawodach, w których występuje kontakt z dziećmi i młodzieżą lub osobami niepełnosprawnymi należy wykazać się osobistymi predyspozycjami (np. nauczyciel lub wychowawca). Zazwyczaj w przypadku tych zawodów wymagane jest przedstawienie następujących dokumentów i zaświadczeń:

• potwierdzających predyspozycje zdrowotne- zazwyczaj jest to aktualne zaświadczenie lekarskie, które nie może być starsze niż 3 miesiące.
• potwierdzenie osobistej przydatności/wiarygodności– może to być np. zaświadczenie o niekaralności, wyciąg z rejestru karnego lub równoważny dokument z kraju Państwa pochodzenia. Dokumenty te nie powinny być starsze niż 3 miesiące.
• dowód odpowiedniego ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej- często wymagane jest ubezpieczenie od odpowiedzialności zawodowej z określoną sumą ubezpieczenia.

UWAGA: W większości przypadków konieczne będzie przygotowanie dokumentów w języku niemieckim. Zalecane jest uzyskanie tłumaczenia przysięgłego sporządzonego przez tłumacza publicznie mianowanego lub zaprzysiężonego w Niemczech lub w innym kraju. Jednakże przed przesłaniem tłumaczenia należy zwrócić się do właściwego organu, w jakiej formie należy złożyć tłumaczenie i kto może je sporządzić. Czasami akceptowane są tylko tłumaczenia wykonane w Niemczech. Służymy wsparciem w ustaleniu właściwej formy dokumentów.

Potwierdzenie znajomości języka niemieckiego

W przypadku wielu zawodów regulowanych należy posiadać znajomość języka niemieckiego na określonym poziomie. Wymagany poziom języka opiera się na tzw. „Europejskim systemie opisu kształcenia językowego”. Sposób potwierdzenia wymaganego poziomu językowego różni się w zależności od zawodu, a czasem także od danego kraju związkowego. Niektóre właściwe organy akceptują określone certyfikaty językowe już wcześniej zdobyte przez obcokrajowca. Może się również zdarzyć, że trzeba będzie wykonać dodatkowo lub alternatywnie test językowy. Ze względu na różne sposoby potwierdzania znajomości języka niemieckiego zalecamy wcześniejsze zasięgnięcie informacji we właściwym organie.

Gdzie należy złożyć wniosek?

Wniosek należy złożyć do właściwego organu. Czyli gdzie? Właściwe organy to urzędy i inne instytucje, które rozpatrują wnioski i decydują o uznaniu kwalifikacji zawodowych w Niemczech w ramach postępowania w sprawie uznania kwalifikacji. W samych Niemczech jest w sumie około 1500 właściwych organów zajmujących się uznawaniem kwalifikacji zawodowych. Są to np. izby przemysłowo-handlowe, izby rzemieślnicze i lekarskie, sądy rejonowe, ministerstwa i urzędy. W pierwszej kolejności należy więc ustalić właściwy organ dla naszego zawodu po względem rzeczowym, a później pod względem miejscowym, co jest związane z miejscem, w którym zamierzają Państwo świadczyć pracę. Ustalenie organu, do którego należy złożyć wniosek może więc być niełatwym zadaniem, stąd oferujemy nasze wsparcie w szybkim, a przede wszystkim właściwym ustaleniu odpowiedniej jednostki.

Droga elektroniczna

Alternatywnym rozwiązaniem jest również skorzystanie ze ścieżki internetowej poprzez złożenie wniosku o uznanie kwalifikacji zawodowych. Można tego dokonać za pośrednictwem tzw. pojedynczego punktu kontaktowego (EA). Bliższe informacje w tym zakresie odnajdą Państwo pod poniższym linkiem:

https://www.bmwi.de/Redaktion/EN/Artikel/SME-Sector/points-of-single-contact.html

Skorzystanie z punktu kontaktowego ma niezaprzeczalne zalety. Przede wszystkim EA udziela pomocy w złożeniu wniosku o uznanie i przekaże dokumenty do właściwego organu. Właściwy organ przeprowadzi następnie postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji. Jest to usługa bezpłatna.

Jednakże, co bardzo ważne, w niektórych krajach związkowych z EA korzystać mogą i składać drogą elektroniczną swoje świadectwa mogą wyłącznie osoby z Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii. EA nie jest wówczas dostępny w danym kraju związkowym dla osób z państw trzecich. Warto więc przed podjęciem kroków w tym zakresie upewnić się czy w danym kraju związkowym mogą Państwo złożyć wniosek tą drogą. Dodatkowo pragnę podkreślić, co jest również wielokrotnie wskazywane- większość pracowników urzędów w Niemczech mówi wyłącznie po niemiecku.

Praca w Niemczech jako alternatywa do uznania kwalifikacji

Jeżeli ścieżka postępowania o uznanie Państwa kwalifikacji nie powiedzie się, to jeszcze nie oznacza, że nie uda się Państwu podjąć pracy w Niemczech. Istnieje bowiem wiele alternatywnych sposobów, z których można skorzystać.

W pierwszej kolejności jeśli mają już Państwo jakieś doświadczenie zawodowe lub ukończone kształcenie zawodowe, które nie jest uznane w Niemczech, mogą Państwo je uzupełnić i w efekcie uzyskać oryginalny niemiecki dyplom zawodowy.

Kolejną możliwością jest przekwalifikowanie się lub odbycie kursów doskonalenia zawodowego. W przypadku przekwalifikowania czas trwania szkolenia jest zwykle skrócony i są to bardziej zajęcia teoretyczne. Doskonalenie mogą natomiast Państwo odbyć posiadając wystarczające doświadczenie zawodowe lub dyplom szkoły wyższej. Doskonalenie kończy się egzaminem, po zdaniu którego otrzymają Państwo odpowiedni niemiecki dyplom doskonalenia zawodowego. Do dyplomów zawodowych zalicza się na przykład tytuł mistrzowski w rzemiośle. Ale są to również specjaliści, ekonomiści i wiele innych dyplomów zawodowych w różnych obszarach gospodarki.

Kolejna możliwość pracy na terenie Niemiec, to założenie własnej działalności gospodarczej. Wymaga to oczywiście dużej deterrminacji i odwagi, jednakże w chwili obecnej jest często wybieranym rozwiązaniem przez obcokrajowców. Własną działalność można prowadzić bowiem bez uznania, np. jako freelancer.

Wiza – Praca w Niemczech

Po sprawdzeniu Positivliste i upewnieniu się, że wykonywany przez Państwa zawód się na niej znajduje oraz po przejściu procedury uznania kwalifikacji, nie pozostaje Państwu nic innego jak złożyć wniosek o wizę do Niemiec. Koniecznym warunkiem ubiegania się o wizę jest jednak to, by Państwa przyszły niemiecki pracodawca zobowiązał się Państwa zatrudnić, gdy już się pojawicie na terenie Niemiec. Więcej informacji na temat procedury wizowej mogą Państwo uzyskać w ambasadzie niemieckiej chociażby tutaj w Polsce.

Warto dodać, że Niemcy wychodząc naprzeciw pracownikom spoza Unii Europejskiej, przewidziały także wizy na uzupełnienie kwalifikacji zawodowych oraz na poszukiwanie pracy. Nie we wszystkich przypadkach konieczna jest też dobra znajomość języka niemieckiego. Każda sprawa jest indywidualna i wymaga analizy zarówno pod kątem posiadanych przez cudzoziemca dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, jak też analizę organu, który uprawniony będzie do uznania tych kwalifikacji. Nie bez znaczenia jest także miejsce przyszłego osiedlenia się w Niemczech.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że lektura niniejszego artykułu okazała się dla Państwa nie tylko ciekawa, ale przede wszystkim pomocna. Jeżeli pojawią się z Państwa strony jakieś pytania lub wątpliwości to zachęcam do kontaktu.