EESSI (ang. Electronic Exchange of Social Security Information) to teleinformatyczny system umożliwiający wymianę informacji pomiędzy krajami wspólnoty Unii Europejskiej. Pozwala on w bezpieczny i dogodny sposób przetwarzać i udostępniać różnego rodzaju dane i dokumenty związane z zabezpieczeniem społecznym. Dotyczy to więc spraw osób ubezpieczonych, emerytów, rencistów i pracowników, którzy wykonywali lub wykonują pracę za granicą, w krajach UE. Na tym nowym rozwiązaniu skorzystają więc przede wszystkim osoby, które mogą starać się o część emerytury z innego kraju.

Dotychczas formalności związane na przykład z tym procesem odbywały się w formie tradycyjnej – korespondencyjnie, papierowo. Teraz zastąpi to nowoczesny system informatyczny, budowany od lat przez wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej. W dzisiejszym artykule zajmę się omówieniem najważniejszych zagadnień związanych z systemem EESSI. Wskażę również na korzyści, jakie płyną z tego nowo wprowadzonego rozwiązania.

Zapraszam do lektury.

EESSI

Wdrożenie systemu EESSI zasługuje na aprobatę chociażby z tego względu, że zwiększy on efektywność i przyspieszy czas załatwiania spraw osób ubezpieczonych, które w ramach swobodnego przepływu osób pracowały w różnych krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tj. UE + EFTA). Jak wskazywałam już wcześniej, dotychczas proces ustalania np. prawa do emerytury z innego kraju niż Polska wymagał od organów żmudnego przekazywania sobie pocztowo dokumentacji, którą następnie należało tłumaczyć. Z tego powodu postępowania trwały nawet kilka miesięcy. Dotyczyło to w szczególności spraw, w których należało zbadać słuszność wpłaty świadczenia emerytalnego dla osoby, która pracowała w kilku krajach.

Przykład

Pan Sławek większość swojego życia pracował poza granicami kraju. Najwięcej czasu zarabiał w Niemczech, Holandii, ale zdarzyło się także, że na jakiś czas wyemigrował do Irlandii. Po ukończeniu 70 lat zdecydował o tym, by przejść na emeryturę. Ze względu na to, że to w Polsce postanowił zamieszkać na starość, tutaj złożył wniosek o emeryturę. Jako że, zgodnie z prawem unijnym, jest on uprawniony do uzyskania świadczenia emerytalnego z każdego z tych państw, w których pracował (po spełnieniu odpowiednich warunków dla każdego z nich) – może starać się w sumie o cztery emerytury.

Co powinien wówczas zrobić pan Sławek?

Wystarczy, że zgłosi się on do ZUS z odpowiednim wnioskiem. Wówczas zostanie uruchomiona cała procedura ustalenia emerytur. Jego sprawą zajmie się nie tylko ZUS, ale również instytucje zagraniczne Niemiec, Holandii i Irlandii, gdzie pracował. Instytucje wymienią się elektronicznie informacjami oraz dokumentami niezbędnymi do przyznania prawa i obliczenia wysokości emerytur.

Możliwość łatwego uzyskania świadczeń z krajów UE i EFTA

Generalną zasadą jest, że dana osoba fizyczna może podlegać tylko jednemu systemowi w jednym państwie. W związku z tym, elektroniczna wymiana informacji w ramach EESSI obejmuje między innymi dane niezbędne do rozstrzygania przynależności do systemu zabezpieczenia społecznego.

Jednolity system teleinformatyczny ułatwi współpracę wielu zagranicznych i krajowych instytucji (w Polsce jest nią ZUS), umożliwiając szybki przepływ informacji i dokumentów. Skutkuje to zatem tym, że pozwoli to na szybsze zweryfikowanie, czy komuś należy się np. świadczenie emerytalne z danego kraju i w jakiej wysokości. Poza tym EESSIprzyczyni się również do przyznawania i wypłaty innych świadczeń międzynarodowych. Oprócz emerytur są to również renty, zasiłki i odszkodowania. System pomoże również instytucjom zagranicznym w dochodzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek i nadpłaconych świadczeń w innych państwach UE.

Uwaga!

ZUS zaznacza jednak, że system EESSI „nie obejmuje (…) spraw ubezpieczonych, czy też osób wnioskujących o świadczenia, które całe życie przepracowały i mieszkały w jednym państwie.”

Komunikacja między instytucjami

Warto zauważyć, że system EESSI służy komunikacji między instytucjami. W rezultacie nie dotyczy on bezpośredniej komunikacji między np. ubezpieczonym a zagranicznym ubezpieczycielem. Na gruncie krajowym do kontaktu służy Platforma Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – PUE ZUS.

EESSI – podsumowanie

Przez ostatnie lata ZUS intensywnie przygotowywał się do uruchomienia tego systemu. Należało zmodyfikować cały system informatyczny ZUS na potrzeby komunikacji z EESSI. Z pewnością był to bardzo skomplikowany proces pod względem technicznym. Niemniej jednak został on w pełni wdrożony w życie już 1 lipca 2019 r., jako jeden z pierwszych w krajach objętych tym systemem.