Kindergeld - Pomoc w Uzyskaniu Zasiłku Rodzinnego

Od 1 stycznia 2023 roku stawka Kindergeld wynosi 250€ miesięcznie na każde dziecko, niezależnie od liczby dzieci w rodzinie.

Kindergeld jest świadczeniem w gruncie rzeczy porównywalnym do polskiego świadczenia rodzinnego 500+, znacząco różni się od niego jednak wysokością – sumy uzyskiwane z Kindergeld są bowiem wyższe niż równowartość 500 złotych. Kindergeld to świadczenie pieniężne zasadniczo przysługujące rodzicowi zatrudnionemu w Niemczech lub prowadzącemu na terytorium Niemiec działalność gospodarczą (tzw. Gewerbe). Gdy rodzic spełni wszystkie warunki określone w przepisach prawnych, złoży odpowiednio wypełniony wniosek oraz załączniki, a wniosek ten zostanie pozytywnie rozpatrzony, uzyskuje się prawo do zasiłku Kindergeld, co skutkuje comiesięcznymi wpłatami na konto bankowe, w wysokości kilkuset euro miesięcznie (konkretna kwota zależy prawa do pobierania Kindergeld w całości lub w części, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części wpisu).

Kindergeld przysługuje rodzicowi w konkretnych, wskazanych w ustawie sytuacjach. Warunkiem uzyskania Kindergeld jest posiadanie tzw. nieograniczonego obowiązku podatkowego. Co to oznacza? Najprościej mówiąc – rodzic musi zamieszkiwać na terytorium Niemiec i tam płacić podatki od wszystkich swoich dochodów. Okoliczność zamieszkiwania na terytorium Niemiec najczęściej musi zostać wykazana poprzez przedstawienie odpowiedniego dokumentu w formie potwierdzenia zameldowania na terytorium Niemiec (tzw. Meldebestätigung). W sytuacji, gdy wymóg nieograniczonego obowiązku podatkowego nie jest spełniony, aby uzyskać Kindergeld należy pracować na terytorium Niemiec u niemieckiego pracodawcy albo prowadzić tam niemiecką działalność gospodarczą. Wyjątkowo, rodzice, którzy nie mieszkają na terytorium Niemiec ani nie są nieograniczeni podatkowo mogą uzyskać Kindergeld jeżeli są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem przy niemieckiej Bundesagentur für Arbeit (Federalna Agencja Pracy), pracują jako wolontariusze lub misjonarze, wykonują pracę w niemieckich instytucjach zagranicą lub pobierają niemiecką emeryturę. W związku z tym, iż każdy przypadek jest inny i za sprawą drobnych różnić może zostać oceniony inaczej, jeżeli masz wątpliwości, czy przysługuje Ci Kindergeld najlepiej skonsultować się ze specjalistą. Jeżeli jedno z powyższych wymagań zostaje spełnione i rodzic ma prawo do uzyskania Kindergeld pozostaje mu złożyć specjalny wniosek wraz z odpowiednimi załącznikami. Jeżeli chodzi o wspomniane załączniki to jednym z nich jest załącznik „Kind”, który dotyczy dziecka, na które rodzic pragnie uzyskać świadczenie. Obowiązuje tutaj zasada: ile dzieci – tyle załączników. Jeżeli zatem starasz się o przyznanie świadczenia na więcej niż jedno dziecko musisz pamiętać o złożeniu załączników w odpowiednio większej liczbie. Baczną uwagę należy zwrócić także na skompletowanie dokumentów, które należy załączyć do wniosku, aby wykazać okoliczności dotyczące m.in. uzyskiwanych dochodów. Załączane dokumenty mają istotne znaczenie, w oparciu o nie organ będzie rozstrzygał, czy danemu rodzicowi świadczenie przysługuje i w jakiej wysokości.

Należy pamiętać, że Kindergeld może pobierać tylko jeden z rodziców. W sytuacji, kiedy rodzice zamieszkują wspólnie z dzieckiem muszą porozumieć się co do tego, kto będzie pobierał świadczenie. W sytuacji, gdy rodzice dziecka mieszkają osobno świadczenie będzie wypłacane temu z rodziców, z którym dziecko stale mieszka. Jeżeli dziecko nie mieszka na stałe z żadnym z rodziców, ponieważ np. sprawują oni po równo pieczę naprzemienną, wówczas Kindergeld będzie przysługiwał osobie, która pokrywa koszty utrzymania dziecka w najszerszym zakresie.

W sytuacji, gdy rodzic, któremu przysługuje uprawnienie do pobierania Kindergeld nie płaci na rzecz dziecka alimentów albo płaci je w zaniżonej kwocie, wówczas drugi z rodziców wychowujący dziecko może złożyć do Familienkasse wniosek, aby Kindergeld był wypłacany jemu. Co więcej, w sytuacji, kiedy Kindergeld nie jest jeszcze przyznany, rodzic mieszkający z dzieckiem w Polsce, nawet gdy sam nie spełnia warunków dla otrzymania Kindergeld, może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w związku z tym, że drugi z rodziców warunki do przyznania Kindergeld spełnia – chodzi tutaj głównie o sytuacje, gdy jeden z rodziców pracuje w Niemczech i nie płaci alimentów na dziecko, a drugi z rodziców mieszka z dzieckiem w Polsce.

Zasadą jest, że Kindergeld należy się na każde dziecko do momentu ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Od zasady tej zostały jednak przewidziane wyjątki: jeżeli dziecko jest bezrobotne, wówczas Kindergeld przysługuje do 21. roku życia. Jeżeli po osiągnięciu pełnoletniości dziecko nadal się kształci wówczas Kindergeld przysługuje do 25. roku życia. Jeżeli dziecko wykonuje pracę wakacyjną w pełnym wymiarze albo wykonuje pracę w innym okresie niż wakacyjny i jest to praca w wymiarze do 20 godzin tygodniowo z wynagrodzeniem do 450€ brutto (tzw. Minijob) wówczas w dalszym ciągu rodzic jest uprawniony do pobierania Kindergeld.

Również dziecko, które jest sierotą lub nie zna miejsca pobytu swoich rodziców, a ukończyło 18 lat, może otrzymać Kindergeld na samego siebie. Dziecko zasadniczo musi jednak mieć miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu na terytorium Niemiec. Jeżeli jednak mieszka w innym państwie Unii Europejskiej Kindergeld będzie mu przysługiwać, jeżeli pobiera niemiecką rentę np. rodzinną. Świadczenie Kindergeld będzie jednak należne dziecku tylko wtedy, gdy nie ma innych osób, które mogłyby w jego imieniu starać się o uzyskanie tego świadczenia, w szczególności rodziców adopcyjnych.

Warto krótko wspomnieć o niemieckim organie, który prowadzi sprawy dotyczące Kindergeld. Organem tym jest Familienkasse, która rozpatruje wnioski o przyznanie Kindergeld, dokonuje wypłaty świadczenia, a także na bieżąco weryfikuje sytuację uprawnionych do Kindergeld, przy czym może żądać przedłożenia odpowiednich dokumentów także w trakcie pobierania świadczenia oraz żądać zwrotu świadczeń, które zostały pobrane nienależnie. Należy pamiętać, że pisma, które Familienkasse kieruje do osób starających się o Kindergeld lub już otrzymujących są zawsze sporządzone są w języku niemieckim, również po niemiecku należy odpowiadać na wszelkie pisma, które otrzymamy od Familienkasse. W zakresie właściwości Familienkasse obowiązuje regionalizacja – wniosek o Kindergeld należy złożyć do Familienkasse właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby, która taki wniosek składa. Jeżeli z wnioskiem występuje osoba mieszkająca w Polsce, wówczas właściwą placówką będzie Familienkasse w Chemnitz. Praktyczną wskazówką jest, aby dokumenty załączane do wniosku o Kindergeld przesyłać do Familienkasse w formie kopii, a nie oryginałów – wyjątek stanowią same załączniki do wniosku oraz inne dokumenty, których przedłożenia w oryginale wyraźnie żąda Famlienkasse, jest to m.in. zaświadczenie niemieckiego pracodawcy (Bescheinigung des Arbeitsgebers). W przypadku całej reszty dokumentacji, np. akt urodzenia dziecka, należy składać dobrej jakości kopie.

Od 1. stycznia 2023 wprowadzono zmiany, w wyniku których na każde dziecko przysługuje świadczenie w wysokości 250€. Kwota ta będzie przysługiwać na każde z dzieci niezależnie od tego, na ile z nich rodzic pobiera Kindergeld. Należy zauważyć, że w dalszym ciągu jest to kwota atrakcyjniejsza niż w przypadku polskiego świadczenia wychowawczego, nawet jeżeli zgodnie z zapowiedziami zostanie ono podwyższone do kwoty 800 zł. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku spełnienia wymogów dla pobierania zarówno polskiego świadczenia jak i niemieckiego Kindergeld, nie obowiązuje tutaj dowolny wybór, lecz konkretne reguły wskazane w przepisach dotyczących koordynacji świadczeń społecznych, o czym będzie mowa poniżej. Brak zastosowania się do tych reguł, może rodzić konsekwencje w postaci obowiązku zwrotu jednego ze świadczeń.

W sytuacji, gdy na to samo dziecko istnieje możliwość uzyskania zarówno Kindergeld jak i polskiego świadczenia wychowawczego pojawia się pytanie, które z nich można pobierać, tak aby nie narazić się na ewentualne ryzyko związane z obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Kwestie te regulują przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W przypadku zbiegu prawa do świadczeń obowiązuje ogólna zasada, zgodnie z którą krajem pierwszeństwa będzie zawsze kraj, w którym uprawniony rodzic pracuje lub prowadzi działalność gospodarczą i w którym mieszka dziecko, na które rodzic chce uzyskać świadczenie. Zatem w sytuacji, gdy tata dziecka pracuje w Niemczech, a mama, która nie wykonuje pracy zawodowej, oraz dziecko mieszkają w Polsce, rodzinie będzie przysługiwało świadczenie Kindergeld w pełnej wysokości. Inaczej jednak sytuacja będzie kształtowała się, gdy mama mieszkająca z dzieckiem w Polsce również będzie wykonywać pracę zawodową. Wówczas krajem pierwszeństwa będzie Polska i to polskie świadczenie wychowawcze będzie tym, o które rodzina powinna starać się w pierwszej kolejności. Jednak ze względu na to, że tata dziecka pracuje w Niemczech oraz na fakt, że Kindergeld jest świadczeniem wyższym niż polskie świadczenie wychowawcze, będzie istniała możliwość uzyskania tzw. dodatku dyferencyjnego, czyli świadczenia stanowiącego różnicę pomiędzy kwotą Kindergeld, a uzyskiwanym polskim świadczeniem wychowawczym (dodatek dyferencyjny = Kindergeld – kwota polskiego świadczenia). Kwota, którą otrzyma rodzina będzie zasadniczo taka sama jak ta, która zostałaby uzyskana poprzez pobieranie samego Kindergeld, jednak będzie ona pochodzić z dwóch źródeł – niemieckiej Famlienkasse i polskiego ZUS.

Częstym zagadnieniem, z którym zgłaszają się do nas nasi Klienci jest kwestia ubezpieczenia w KRUS. Należy bezwzględnie pamiętać, że osoba ubezpieczona w KRUS jako domownik rolnika traktowana jest przez niemiecką Famlienkasse jak osoba wykonująca działalność zarobkową – tym samym w takiej sytuacji należy w pierwszej kolejności starać się o polskie świadczenia wychowawcze, a dopiero w dalszej kolejności o dodatek dyferencyjny z tytułu pracy w Niemczech przez drugiego z rodziców dziecka. W przeciwnym razie, gdy będziemy pobierać Kindergeld w pełnej wysokości, Famlienkasse wyda decyzję zobowiązującą do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.