W 2025 roku Unia Europejska oraz Wielka Brytania wprowadzają szereg znaczących zmian prawnych, które mają ogromne znaczenie zarówno dla przedsiębiorstw, jak i obywateli. Od nowych regulacji klimatycznych, przez obowiązkowe raportowanie ESG, po ułatwienia podatkowe dla małych firm i wymogi dostępności – nowe przepisy wpłyną na sposób funkcjonowania firm i obywateli w Europie. Artykuł przedstawia 6 najistotniejszych zmian prawnych, które wchodzą w życie w 2025 roku i będą miały wpływ na przedsiębiorców oraz osoby podróżujące do Wielkiej Brytanii.
1. Nowe przepisy o odpowiedzialności za zmiany klimatyczne w UE
Unia Europejska, zgodnie ze swoją polityką klimatyczną, w 2025 roku przyjęła nowe, bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące odpowiedzialności za zmiany klimatyczne.
Zaostrzenie norm emisji CO₂
UE postawiła przed sobą ambitny cel redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku, w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Dla wielu branż, takich jak transport, przemysł czy energetyka, wprowadzenie tych norm wiąże się z koniecznością dostosowania procesów produkcyjnych i operacyjnych. Przedsiębiorstwa, które nie spełnią nowych wymogów, muszą liczyć się z wysokimi karami finansowymi.
Dyrektywa RED III – odnawialne źródła energii
UE wprowadziła wiążący cel, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek osiągnięcia co najmniej 42,5% udziału OZE w miksie energetycznym do 2030 roku. Dla firm zajmujących się energetyką oznacza to konieczność inwestowania w odnawialne źródła energii i ograniczania zależności od paliw kopalnych.
Rozszerzona odpowiedzialność przedsiębiorstw
W odpowiedzi na rosnące oczekiwania społeczne, UE wprowadza przepisy, które mają na celu zwiększenie odpowiedzialności firm za ich wpływ na środowisko. Coraz większy nacisk kładzie się na odpowiedzialność za emisje w globalnych łańcuchach dostaw. Choć szczegóły nowych regulacji są wciąż opracowywane, trend ten jest jasny – przedsiębiorstwa będą musiały bardziej transparentnie monitorować i ograniczać swoje emisje.
Europejskie prawo o klimacie
UE wprowadziła legislację zobowiązującą państwa członkowskie do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Przedsiębiorstwa, działające na terenie Unii, będą musiały dostosować swoje strategie do tych ambitnych celów, w tym przez wprowadzenie odpowiednich środków redukcji emisji CO₂ i raportowanie wyników.
2. Raportowanie ESG – nowe wymogi dla przedsiębiorstw
Od 2025 roku raportowanie ESG (Environmental, Social, Governance) stanie się obowiązkowe dla coraz większej liczby firm w Unii Europejskiej. Nowe regulacje, wprowadzone na mocy Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), rozszerzają zakres przedsiębiorstw zobowiązanych do ujawniania danych dotyczących wpływu ich działalności na środowisko, kwestie społeczne i ład korporacyjny.
Trzy kluczowe obszary ESG
ESG obejmuje trzy kluczowe obszary odpowiedzialności biznesu:
- Environmental (środowisko) – m.in. emisja CO₂, zużycie zasobów, gospodarka odpadami, wpływ na bioróżnorodność.
- Social (społeczne aspekty) – prawa pracowników, równość płci, warunki pracy, relacje z lokalnymi społecznościami.
- Governance (ład korporacyjny) – etyka zarządzania, przejrzystość finansowa, przeciwdziałanie korupcji, struktura nadzoru.
Kto musi raportować ESG?
Dotychczas obowiązek raportowania ESG dotyczył dużych spółek giełdowych. Dyrektywa CSRD rozszerza ten obowiązek na następujące podmioty:
- duże przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 pracowników i mające ponad 40 mln euro obrotu – od 2025 roku (za rok 2024),
- pozostałe duże firmy – od 2026 roku,
- średnie i małe spółki giełdowe – od 2027 roku,
- firmy spoza UE prowadzące działalność w Unii Europejskiej – od 2029 roku,
- inne firmy, które dobrowolnie zdecydują się na raportowanie ESG – co może zwiększyć ich atrakcyjność dla inwestorów i partnerów biznesowych.
Wpływ ESG na funkcjonowanie firmy
ESG wpływa na następujące kwestie:
- dostęp do finansowania – inwestorzy coraz częściej wymagają raportów ESG przed podjęciem decyzji o współpracy,
- budowanie reputacji – firmy dbające o zrównoważony rozwój cieszą się większym zaufaniem klientów i interesariuszy,
- zgodność z regulacjami – brak raportowania może skutkować karami finansowymi i utrudnieniami w dostępie do rynków.
Raportowanie ESG to nie tylko nowy obowiązek prawny, ale także szansa na zwiększenie konkurencyjności i zbudowanie zrównoważonego modelu biznesowego. Firmy powinny już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany, wdrażając odpowiednie strategie i systemy raportowania.
3. Procedura SME – zwolnienie z VAT dla małych i średnich przedsiębiorstw
Od 1 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zacznie obowiązywać procedura SME, która ułatwi małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) rozliczanie VAT w transakcjach transgranicznych. Nowe przepisy pozwolą firmom korzystać ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE, bez konieczności rejestracji lokalnej, pod warunkiem że ich roczny obrót w UE nie przekroczy 100 tys. EUR.
Warunki stosowania zwolnienia z VAT w UE
Aby móc stosować zwolnienie z VAT w różnych krajach UE, przedsiębiorcy muszą spełnić kilka warunków:
- nieprzekroczenie progu 100 tys. EUR rocznego obrotu – po jego przekroczeniu zwolnienie traci ważność,
- przestrzeganie lokalnych przepisów – każdy kraj może mieć dodatkowe wymogi,
- uzyskanie numeru identyfikacyjnego EX – unikalnego numeru przypisanego firmie, który umożliwia korzystanie ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE.
Uzyskanie numeru EX i wystawianie faktur
Numer EX, wymagany zgodnie z art. 113a ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, można uzyskać, składając wniosek do urzędu skarbowego. Proces trwa około 35 dni roboczych, a nadzór nad procedurą w Polsce sprawuje Drugi Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście.
Firmy korzystające ze zwolnienia VAT w ramach procedury SME będą wystawiać uproszczone faktury, zawierające m.in.:
- datę wystawienia i numer faktury,
- dane sprzedawcy i nabywcy,
- nazwę towaru/usługi oraz ich ilość,
- całkowitą kwotę należności,
- numer EX identyfikujący podatnika w systemie VAT UE.
Nowe przepisy VAT od 2025 r. oznaczają mniej biurokracji i większą elastyczność dla MŚP prowadzących działalność w różnych krajach UE. Dzięki procedurze SME i uproszczonym fakturom firmy unikną kosztownej rejestracji VAT w każdym państwie, co ułatwi ekspansję na rynki zagraniczne.
4. Europejski Akt o Dostępności – nowe wymogi dla firm
Europejski Akt o Dostępności (European Accessibility Act, EAA) to unijna dyrektywa (2019/882) z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług, której celem jest zapewnienie, aby kluczowe produkty i usługi były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.
Od 28 czerwca 2025 r. firmy będą musiały dostosować swoje produkty i usługi do standardów dostępności określonych w EAA. Oznacza to, że bariery cyfrowe i fizyczne muszą zostać usunięte, aby ułatwić korzystanie z technologii osobom z niepełnosprawnościami.
Jakie firmy i produkty obejmą nowe przepisy?
Nowe przepisy obejmą przedsiębiorstwa działające w UE, które oferują:
- sprzęt komputerowy i systemy operacyjne,
- bankomaty, terminale płatnicze, e-booki,
- e-commerce i strony internetowe,
- usługi bankowe, telefoniczne i audiowizualne,
- transport pasażerski (bilety, systemy informacyjne).
Dostosowanie do wymogów dostępności
Firmy będą musiały dostosować swoje strony internetowe do międzynarodowych standardów dostępności (np. WCAG 2.1), zapewniając m.in. czytelny tekst i intuicyjną nawigację. Urządzenia samoobsługowe, takie jak bankomaty czy biletomaty, muszą oferować dźwiękowe instrukcje oraz intuicyjne menu. Sklepy internetowe powinny być zaprojektowane w sposób umożliwiający łatwe przeglądanie ofert i składanie zamówień.
Firmy, które nie dostosują się do wymogów, mogą spotkać się z karami finansowymi lub zakazem sprzedaży produktów i usług w UE. Dlatego przedsiębiorcy powinni już teraz analizować swoje procesy pod kątem dostępności i wdrażać zmiany.
Europejski Akt Dostępności to szansa na rozwój i zwiększenie konkurencyjności firmy. Zgodność z nowymi przepisami pomoże uniknąć kar, poprawić wizerunek oraz pozyskać nowych klientów.
5. Zmiany w prawie pracy UE
Unia Europejska przyjęła w 2025 roku również zmiany w przepisach dotyczących pracy. Kluczowe zmiany obejmują:
Dyrektywa w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych
Dyrektywa 2022/2041/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 października 2022 roku w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej – Państwa członkowskie są zobowiązane do wprowadzenia przepisów, które zapewnią, że minimalne wynagrodzenia będą adekwatne do kosztów życia, umożliwiając godne życie pracownikom.
Polska zobowiązana była do dokonania transpozycji norm zawartych w tej dyrektywie do dnia 15 listopada 2024 r. W celu wdrożenia ww. dyrektywy do polskiego porządku prawnego, zmieniona została ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz z dniem 01.01.2025 r. weszła w życie ustawa o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych.
Dyrektywa dotycząca pracy platformowej
Dyrektywa 2024/1831/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2024 roku w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform. Ich celem jest zapewnienie odpowiednich praw pracowniczych i ochrony socjalnej dla osób wykonujących pracę za pośrednictwem platform cyfrowych.
W Polsce prace nad implementacja przepisów w tym zakresie są w toku, jednak pełne wdrożenie powinno nastąpić do dnia 2 grudnia 2026 r.
6. Elektroniczna Autoryzacja Podróży do Wielkiej Brytanii (ETA)
Od 2 kwietnia 2025 roku podróżowanie do Wielkiej Brytanii będzie wymagało posiadania Elektronicznej Autoryzacji Podróży (ETA). Wprowadzenie tego systemu dotyczy obywateli krajów spoza Wielkiej Brytanii, w tym obywateli krajów Unii Europejskiej. ETA to nowoczesny system, który ma na celu usprawnienie kontroli granicznych i wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego.
Jak uzyskać Elektroniczną Autoryzację Podróży?
Aby uzyskać ETA, podróżni muszą wypełnić formularz aplikacyjny online, podając swoje dane osobowe, cel podróży i inne niezbędne informacje. Po pozytywnej weryfikacji aplikacji, otrzymają elektroniczną zgodę na wjazd, którą będą musieli okazać przy odprawie granicznej.
System ETA jest prosty, szybki i daje podróżnym większą pewność co do ich statusu wjazdowego do Wielkiej Brytanii.
Kto potrzebuje ETA?
Obowiązek posiadania ETA oznacza, że każda osoba podróżująca do Zjednoczonego Królestwa (poza obywatelami Wielkiej Brytanii) musi złożyć wniosek przed podróżą. Choć proces aplikacyjny jest szybki, zaleca się, aby ubiegać się o ETA z wyprzedzeniem, aby uniknąć nieprzewidzianych problemów przy odprawie.
Podsumowanie: jak przygotować się na zmiany prawne w UE i UK w 2025 roku?
Zmiany w przepisach Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii w 2025 roku wprowadzają nowe wyzwania, ale także szanse dla przedsiębiorców i obywateli:
- Przedsiębiorcy muszą przygotować się na dostosowanie do surowszych regulacji dotyczących ochrony klimatu, raportowania ESG, procedury VAT SME, dostępności produktów i usług oraz zmian w prawie pracy.
- Osoby podróżujące do Wielkiej Brytanii muszą pamiętać o konieczności uzyskania Elektronicznej Autoryzacji Podróży (ETA) przed wyjazdem.
Przygotowanie się na te zmiany pozwoli nie tylko na zgodność z nowymi regulacjami, ale także na wykorzystanie pojawiających się możliwości rozwoju i innowacji. Warto już teraz rozpocząć dostosowywanie swoich strategii i procesów do nadchodzących wymagań prawnych w Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii.
Zmiany w prawie europejskim w 2025 roku stanowią istotny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju, równości oraz nowoczesności w obszarze prawa pracy, ochrony środowiska i technologii. Odpowiednie dostosowanie procesów i strategii będzie kluczem do sukcesu w nadchodzących latach.
Dr nauk prawnych
Kinga Bąk
