Wiek emerytalny wynosi obecnie 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Są jednak zawody, które uprawniają do otrzymania emerytury wcześniejszej. W dzisiejszym artykule chcę opisać dla kogo jest emerytura wcześniejsza. Poruszę również kwestię emerytury pomostowej. Wskażę, jakie warunki trzeba spełnić, aby ją otrzymać.

Emerytura wcześniejsza – dla kogo, warunki

Emerytura wcześniejsza należy się osobom urodzonym w latach 1949- 1968, które:

• osiągną odpowiedni wiek zależny od płci oraz rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• wykażą staż emerytalny tj. 20 lat – w przypadku kobiet oraz 25 lat w przypadku mężczyzn oraz
• nie przystąpią do OFE bądź złożą wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa,
• wykażą wymagany staż na odpowiednim stanowisku pracy wskazanym w wykazach A oraz B Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Wykazy można znaleźć tutaj. Aby określoną pracę uznać za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, praca winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu.

Uwaga! Powyższe warunki powinny zostać spełnione do dnia 31 grudnia 2008 r.

ZUS, ustalając okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie uwzględni okresów, w których pracownik nie wykonywał pracy, a za które otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Chodzi tu głównie o następujące okresy:

• otrzymywania świadczenia z tytułu niezdolności do pracy,
• urlop bezpłatny,
• urlop wychowawczy,
• służba wojskowa.

Nie sposób wymienić wszystkich prac, które uprawniają do uzyskania emerytury wcześniejszej. Wskażę tu tylko kilka podstawowych branż, które znajdują się we wspomnianych wyżej wykazach A i B:

• górnictwo,
• energetyka,
• hutnictwo, przemysł metalowy,
• chemia,
• leśnictwo, przemysł drzewny i papierniczy,
• budownictwo itp.

Osoby, które wykonywały pracę uciążliwą i pomimo tego nie spełniły warunków niezbędnych do otrzymania wcześniejszej emerytury zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, mogą ubiegać się o emeryturę pomostową uregulowaną w Ustawie o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku.

Emerytura pomostowa – dla kogo, warunki uzyskania świadczenia

Należy pamiętać, że emerytura pomostowa to świadczenie o charakterze przejściowym. Oznacza to, że po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, uprawniony otrzyma emeryturę na podstawie ogólnych przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z ww. Ustawą, emeryturę pomostową mogą otrzymać osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku, które:

• osiągnęły wiek emerytalny – co najmniej 55 lat w przypadku kobiet oraz 60 lat w przypadku mężczyzn,
• wykazały okresy składkowe i nieskładkowe – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
• przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (zgodnie z dotychczasowymi przepisami lub Ustawą o emeryturach pomostowych),
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zgodnie z nowymi wykazami prac zamieszczonymi w Ustawie o emeryturach pomostowych,
• udowodniły co najmniej 15 lat pracy szczególnych warunkach lub w o szczególnym charakterze,
• rozwiązały stosunek pracy.

Uwaga! Aby przejść na emeryturę pomostową, należy spełnić wszystkie wymienione powyżej warunki.

Szczególny nacisk należy położyć na punkty nr 3 i 4 z powyższej listy. Wykaz prac wskazany we wcześniejszym rozporządzeniu z 7 lutego 1983 roku różni się od wykazu tych prac wskazanego w Ustawie o emeryturach pomostowych z 19 grudnia 2008 roku. Stąd, w zależności od okresu, w którym praca była wykonywana, inny rodzaj prac może zostać uznany za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Wśród rodzajów prac wymienionych w załącznikach do Ustawy pomostowej są m.in.:

• praca wykonywana pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu,
• prace w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu,
• prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,
• bardzo ciężkie prace fizyczne.

Podstawowym dokumentem potwierdzającym, że pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze będzie odpowiednia wzmianka w świadectwie pracy dokonana przez pracodawcę. Warto zatem dopilnować, by pracodawca umieścił taką informację w świadectwie pracy.

Postępowanie przed ZUS

Postępowanie w sprawie świadczeń emerytalno-rentownych przeprowadza ZUS. Zatem to ZUS będzie ustalał, czy uprawnionemu należy się emerytura wcześniejsza (względnie pomostowa).

Spełnienie wszystkich ww. warunków skutkuje tym, że prawo do świadczenia można uzyskać od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

Jeśli zainteresowany złoży w ZUS dokumentację, która budzi jakiekolwiek wątpliwości, Zakład wyda decyzję odmawiającą prawa do świadczenia. Zainteresowany może wówczas dochodzić swoich praw na drodze sądowego postępowania odwoławczego. Dotyczy to np. sytuacji, gdy na podstawie przedłożonej dokumentacji nie można ustalić:

• charakteru bądź stanowiska pracy,
• tego, czy pracownik wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od decyzji ZUS składa się do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego. Należy je złożyć za pośrednictwem oddziału, który wydał decyzję. Oznacza to, że pismo kierujemy do sądu, ale wysyłamy (adresujemy) je do oddziału ZUS. Następnie jednostka ZUS przekazuje odwołanie do sądu. Termin na złożenie odwołania wynosi miesiąc od doręczenia decyzji odmownej. Co ważne, postępowanie jest wolne od opłat sądowych.