Klientom naszej Kancelarii prowadzącym firmy prężnie działające w branży transportowej często zwracamy uwagę na postanowienia, które w ich stronę kieruje Konwencja CMR. W dużym skrócie – reguluje ona kwestie związane z międzynarodowym przewozem drogowym towarów. Akt ten nakłada na przewoźników liczne obowiązki i kształtuje zakres ich odpowiedzialności.
Poniżej wyjaśniamy m.in.:
- Czy każdy przewoźnik podlega jej postanowieniom?
- Jak wygląda odpowiedzialność przewoźników w określonych sytuacjach?
- Kiedy mają oni obowiązek wypłaty odszkodowania?
Konwencja CMR i jej stosowanie – czy każdy przewoźnik jej podlega?
Postanowienia Konwencji znajdują zastosowanie w przypadku odpłatnych umów o przewóz drogowy towarów pojazdami. Pod pojęciem pojazdów natomiast należy rozumieć samochody, pojazdy członowe, przyczepy oraz naczepy.
Przewóz towaru podlega postanowieniom Konwencji w sytuacji, gdy miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, a przynajmniej jeden z nich przystąpił do Konwencji CMR.
Bez znaczenia pozostaje przy tym miejsce zamieszkania czy przynależność państwowa strony. Istotny jest element przewozu towaru z terytorium jednego państwa na terytorium drugiego. Do Konwencji przystąpiła większość państw europejskich, w tym:
- Polska,
- Niemcy,
- Francja,
- Szwecja,
- Norwegia,
- Holandia,
- Szwajcaria czy
- Włochy.
Jeżeli zatem jesteś polskim przedsiębiorcą i działasz w branży transportu międzynarodowego, koniecznie zapoznaj się z dalszą częścią artykułu – obowiązują Cię postanowienia Konwencji CMR.
Odpowiedzialność przewoźnika za działania kierowców
W myśl art. 3 Konwencji CMR, przewoźnik ponosi odpowiedzialność za czynności i zaniedbania swoich pracowników, a także innych osób, z których usług korzysta w celu wykonania przewozu towarów, tak jak za swoje własne czynności i zaniedbania.
Co to oznacza w praktyce?
Fakt posługiwania się przez przewoźnika pracownikami lub usługodawcami w celu wykonania zleceń nie wyłącza jego odpowiedzialności – tak długo, jak osoby te podejmują działania w wykonywaniu swoich funkcji.
Zakres odpowiedzialności przewoźnika za powierzony towar
Co do zasady przewoźnik ponosi dość szeroką odpowiedzialność za powierzony towar. Odpowiada bowiem za jego całkowite lub częściowe zaginięcie oraz uszkodzenie, które nastąpi pomiędzy przyjęciem towaru a jego wydaniem. Przewoźnik odpowiada też za opóźnienie dostawy. Od odpowiedzialności nie zwalniają go ani wady pojazdu, ani wina osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajęto.
Przewoźnik będzie natomiast zwolniony od odpowiedzialności w sytuacji, gdy utrata lub uszkodzenie towaru nastąpi w wyniku zaistnienia szczególnego niebezpieczeństwa. Przyczyn szczególnego niebezpieczeństwa, które zwalniają od odpowiedzialności, jest wiele i wyraźnie wskazano je w postanowieniach Konwencji.
Okoliczności zwalniające przewoźnika od odpowiedzialności za powierzony towar
Poniżej przedstawiamy przykłady najczęściej spotykanych sytuacji w branży transportowej, w wyniku których przewoźnika zwalnia się z odpowiedzialności za powierzony towar.
- Wykorzystanie pojazdu otwartego i niezabezpieczonego plandeką, w wyniku czego powstało szczególne niebezpieczeństwo – przewoźnik nie poniesie odpowiedzialności, jeżeli wykorzystanie tego typu pojazdu zostało wcześniej wyraźnie uzgodnione i odnotowane w liście przewozowym;
- Brak odpowiedniego opakowania towarów – przewoźnik będzie wolny od odpowiedzialności, jeżeli powierzone towary nie posiadały opakowań ze względu na swoje naturalne właściwości, na skutek czego mogą się zagubić lub ulec uszkodzeniu;
- Konsekwencje właściwości towarów – przewoźnik nie będzie odpowiadać za konsekwencje właściwości towarów, które mogą powodować ich połamanie, rdzę, samoistne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, redukcję czy działanie szkodników;
- Od odpowiedzialności zwalnia przewoźnika także niebezpieczeństwo powstające na skutek przewozu żywych zwierząt.
Ponadto, Konwencja CMR wymienia jeszcze dwa czynniki zwalniające przewoźnika od odpowiedzialności:
- niedostateczna dokładność lub wadliwość oznaczenia cech lub numerów na poszczególnych sztukach przesyłki oraz
- manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub odbiorcę albo przez osoby działające na ich rachunek.
Co w sytuacji, gdy do utarty lub uszkodzenia towaru doprowadziły zarówno czynniki, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność, jak i czynniki, za które nie odpowiada?
Wówczas jego odpowiedzialność ogranicza się w stosunku do tych drugich, jedynie w zakresie, w jakim przyczyniły się do powstania szkody. Jednak udowodnienie, że zaginięcie lub uszkodzenie towaru albo opóźnienie dostawy powstało z przyczyn, za które przewoźnik odpowiedzialności nie ponosi, ciąży na samym przewoźniku.
Powierzenie przewoźnikowi towarów niebezpiecznych – co na ten temat mówi Konwencja CMR?
Na nadawcy powierzającym do przewozu materiały niebezpieczne ciążą przede wszystkim obowiązki o charakterze informacyjnym. Nadawca w stosunku do przewoźnika powinien w szczególności:
- poinformować o rodzaju niebezpieczeństwa związanego z danym towarem,
- zaznaczyć, jakie środki ostrożności należy zachować.
Jeżeli nadawca nie poinformuje o tym przewoźnika w liście przewozowym, to na nadawcy lub odbiorcy ciążyć będzie obowiązek udowodnienia, iż przewoźnik wiedział o niebezpiecznych właściwościach towaru. W tym zakresie Konwencja chroni przewoźnika, wskazując, że jeżeli nie wiedział wcześniej o niebezpiecznym charakterze przewożonego towaru, przysługuje mu prawo do:
- wyładowania,
- zniszczenia lub
- unieszkodliwienia
niebezpiecznych towarów w każdym miejscu oraz czasie…
…a wszystko to bez konieczności wypłaty odszkodowania. Co więcej, nadawca ponosi odpowiedzialność za wszelkie szkody i koszty wynikające z powierzenia przewozu towarów niebezpiecznych bez uczynienia zadość obowiązkom informacyjnym.
Obowiązek wypłaty przez przewoźnika odszkodowania
Wreszcie warto wspomnieć o zasadach, w oparciu o które przewoźnik będzie zmuszony do wypłaty odszkodowania.
Co, gdy dojdzie do całkowitego lub częściowego zaginięcia towarów?
W takiej sytuacji przewoźnik ma obowiązek wypłacić odszkodowanie, którego wysokość oblicza się na podstawie wartości towaru w miejscu i w czasie jego przyjęcia do przewozu. Natomiast konkretna wartość towaru określana jest według ceny giełdowej lub bieżącej ceny rynkowej. Dopuszczalne jest także jej ustalanie w oparciu o zwykłą wartość towarów tego samego rodzaju i jakości.
Uwaga!
Odszkodowanie, do wypłaty którego zobowiązany będzie przewoźnik, nie może być wyższe niż 8,33 jednostki rozrachunkowej w stosunku do jednego kilograma wagi brutto brakującego towaru.
Towar całkowicie zaginiony
Gdy dojdzie do całkowitego zaginięcia towaru, przewoźnik ma obowiązek zwrotu: przewoźnego, cła oraz wyrównania innych wydatków związanych z przewozem towaru.
Towar częściowo zaginiony
W przypadku częściowej utraty towaru, koszty te będą podlegały proporcjonalnemu wyrównaniu.
Inne problemy z towarem podczas przewozu
Do zapłaty innego rodzaju odszkodowań lub zwrotu innego rodzaju wydatków przewoźnik nie będzie zobowiązany.
W sytuacji, gdy dostawa ulegnie opóźnieniu, a uprawniony wykaże, iż poniósł z tego tytułu szkodę, przewoźnik będzie musiał uiścić odszkodowanie, ale w kwocie, która nie przekracza wysokości przewoźnego.
Podwyższonego odszkodowania będzie można żądać od przewodnika jedynie w sytuacji wcześniejszego zadeklarowania wartości przewożonego towaru albo wykazania szczególnego interesu w jego dostawie.
Konwencja CMR – wytyczne, które powinien znać każdy przewoźnik. Podsumowanie
Powyższe regulacje wynikające z Konwencji CMR stanowią tylko namiastkę obowiązków, które nakładane są na przewoźników przez ustawodawcę krajowego i europejskiego. Obowiązki te generują po ich stronie konieczność dopełnienia licznych procedur. Wymagają także dobrej znajomości przepisów prawa i umiejętności zastosowania ich w praktyce.
Przewoźniku! Czujesz się zagubiony w gąszczu regulacji dotyczących prawa transportowego i nie wiesz, jak poradzić sobie z dopełnieniem wszystkich wymogów? Zadzwoń lub napisz do naszej kancelarii! Chętnie porozmawiamy i wesprzemy Cię w prowadzeniu Twojego biznesu!
Przeczytaj także: Istotne zmiany w prawie, które czekają przedsiębiorców w 2023 roku!