Świadczenie pielęgnacyjne jest świadczeniem pieniężnym, o które mogą ubiegać się osoby, które nie podejmują lub rezygnują z pracy zarobkowej w celu podjęcia opieki nad poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny. Z kolei Kindergeld to zasiłek rodzinny, wypłacany w Niemczech osobom, które co do zasady pracują w tym kraju przez określony czas. W dzisiejszym artykule zajmę się wyjaśnieniem tematyki koordynacji świadczeń rodzinnych na przykładzie Klientki, która pobierała świadczenie pielęgnacyjne w Polsce oraz otrzymywała zasiłek Kindergeld w pełnej wysokości z Niemiec z uwagi na pracę jej męża w tym kraju.

Czy pobieranie pełnego świadczenia rodzinnego z Niemiec w sytuacji jednoczesnego poboru świadczenia pielęgnacyjnego wypłacanego jako pewnego rodzaju ekwiwalent za pracę przy osobie niepełnosprawnej jest zgodne z przepisami o koordynacji świadczeń rodzinnych? Odpowiedź znajdziecie Państwo w tym artykule, zaświęcej na temat Kindergeld przeczytacie Państwo we wpisie: Komu przysługuje niemieckie świadczenie rodzinne Kindergeld?

Case study

Pani Krystyna zgłosiła się do mojej kancelarii już jakiś czas temu w celu uzyskania porady prawnej dotyczącej świadczenia pielęgnacyjnego. Jej mąż, a jednocześnie ojciec dziecka, z uwagi na konieczność utrzymania rodziny, wyjechał poza granice kraju w celach zarobkowych. Mężczyzna od 10 lat pracuje w Niemczech.

Klientka od 11 lat pobiera świadczenie pielęgnacyjne na chorego syna w Polsce. Gdy tylko jej mąż wyjechał, pani Krystyna zawiadomiła o tym fakcie stosowne organy – w tym Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Instytucja wstrzymała wypłacanie zasiłków rodzinnych, jednak świadczenie pielęgnacyjne wypłacano dalej.

Ze względu na pracę męża w Niemczech, małżeństwo postanowiło także ubiegać się o niemieckie świadczenie Kindergeld. We wniosku pani Krystyna wskazała, że pobiera ona świadczenie pielęgnacyjne na syna w Polsce. Kindergeld został przyznany i jednocześnie przez te 10 lat pobierała ona w Polsce świadczenie pielęgnacyjne. 

W związku z tym, że niepełnosprawny syn ukończył 16 lat, koniecznym było wydanie nowego orzeczenia oraz dopełnienie formalności. Sytuacja ta ujawniła nieprawidłowości, do jakich mogło dojść pomiędzy polskimi i niemieckimi urzędami. Pani Krystyna zgłosiła się do mojej kancelarii z obawami, czy nie zaszło nieporozumienie. A jednocześnie – czy nie będzie musiała ponieść jego konsekwencji. Kobieta bała się, że czy nie będzie musiała zwrócić świadczenia za 10 lat, co wiązałoby się z ogromnymi problemami finansowymi. 

Wszystkie powyższe informacje zostały zanonimizowane na potrzeby niniejszej publikacji.

Świadczenie pielęgnacyjne i Kindergeld a koordynacja w ramach UE

Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawierają reguły, dzięki którym osoby podejmujące pracę w innych państwach członkowskich UE unikają negatywnych następstw podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego różnych państw.

W niniejszej sytuacji zastosowanie znajdują przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 83/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z art. 3 tego unijnego aktu prawnego, rozporządzenie stosuje się do całego ustawodawstwa odnoszącego się do następujących działów zabezpieczenia społecznego:

• świadczeń z tytułu choroby i inwalidztwa;
• świadczeń z tytułu macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca, a także świadczeń z tytułu starości;
• rent rodzinnych;
• świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i choroby zawodowej;
• zasiłków na wypadek śmierci;
• świadczeń dla bezrobotnych;
• świadczeń przedemerytalnych i rodzinnych.

Istota świadczenia pielęgnacyjnego w myśl polskich i unijnych przepisów

Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaca wójt, burmistrz lub prezydent miasta. 

Uwaga!

Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy uprawniony podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu. Na podstawie ustawy, na podstawie odrębnych przepisów lub jest ubezpieczony na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jakie państwo miało pierwszeństwo do wypłaty świadczeń?

Warto podkreślić, że, zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, jeśli osoba pobiera świadczenie pielęgnacyjne od którego  składki na ubezpieczenie społeczne pokrywa gmina – traktuje się ją, jakby wykonywała pracę. Wpływ na to ma fakt odprowadzania składek. Jeśli zatem jeden z rodziców dziecka pracuje w Niemczech zaś drugi z nich pobiera świadczenie pielęgnacyjne w Polsce od którego odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne, dziecko zaś znajduje się pod opieką rodzica w Polsce, wówczas pierwszeństwo do wypłaty wszystkich świadczeń rodzinnych będzie miało ustawodawstwo polskie. Natomiast instytucja drugiego państwa (w tym przypadku Niemiec), powinna przyznać tzw. dodatek dyferencyjny. Czyli różnicę pomiędzy wysokością świadczenia uzyskiwanego w Polsce a wysokością świadczenia w kraju, w którym swoją działalność zarobkową prowadzi drugi z rodziców.

Świadczenie pielęgnacyjne i Kindergeld – podsumowanie

Z przytoczonego stanu faktycznego trudno jest wytłumaczyć, dlaczego moja Klientka otrzymywała Kindergeld w pełnej wysokości. Pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego w jej przypadku traktowane winno być jak wykonywanie pracy. Ponieważ niepełnosprawny syn pozostawał pod opieka klientki w Polsce  wszystkie świadczenia rodzinne winny zostać udzielone w pierwszej kolejności przez Polskę. Pod warunkiem oczywiście odprowadzania składek ubezpieczeniowych od tego świadczenia w naszym kraju.

Ubieganie się obecnie o świadczenie na nowy okres zasiłkowy spowoduje konieczność przesłania decyzji do Niemiec. Familienkasse ma prawo sprawdzić wstecz zasadność pobierania świadczenia. Niestety w przypadku uznania braku podstawy do wypłaty, ma możliwość uchylenia wcześniejszych decyzji. W takiej sytuacji należy przeanalizować raz jeszcze stan faktyczny pod kątem odwoływania się oraz skargi do Finanzamt w Lipsku.