Każdy przedsiębiorca działający na polskim rynku zauważa, że palącym problemem jest obecnie brak „rąk do pracy”. Praktycznie w każdej branży można bowiem zaobserwować braki kadrowe. Coraz częściej są one uzupełnienie poprzez zatrudnianie obcokrajowców. W szczególności pracowników z Ukrainy. W niniejszym artykule zaprezentuję Państwu regulacje prawne dotyczące zatrudniania cudzoziemców. Pokrótce przedstawię zasady, w jaki sposób powinno wyglądać delegowanie cudzoziemców  do pracy za granicą kraju.

Zasady zatrudnienia cudzoziemców w Polsce

Przede wszystkim należy pamiętać, że istnieje zasadnicza różnica pomiędzy zatrudnieniem pracownika z krajów należą­cych do:

• Unii Europejskiej, dalej: „UE”, państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, a
• zatrudnieniem pracownika z kraju nienależącego do wymienionych powyżej wspólnot.

W pierwszym przypadku zatrudnienie jest w zasadzie nieograni­czone i następuje na zasadach takich samych jak dla obywateli polskich.

Natomiast reguły zatrudnienia cudzoziemców, czyli pracowników spoza UE określa Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach oraz Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucja rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. Odpowiednie regulacje przewidują również umowy międzynarodowe określające zasady dwustronnej współpra­cy państw. Zatrudnienie cudzoziemca spoza UE objęte jest specjalną procedurą. Podczas niej uzysku­je on zezwolenie zarówno na pobyt, jak i na pracę. Wspomniana procedura nie jest skomplikowana. Składa się jednak z paru etapów, których przejście może okazać się żmudne i czasochłonne.

Na temat legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce pisałam w artykule: Procedura legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce oraz Jak zalegalizować nielegalny pobyt cudzoziemca w Polsce? W tym zakresie zapraszamy Państwa do skorzystania z usług naszej kancelarii. Przeprowadzimy Państwa przez ten proces „szybko i bezboleśnie”. Poniżej natomiast przedstawiam wyjaśnienie dwóch zagadnień, które, jak wynika z mojego doświadczenia, często okazują się dla Państwa interesujące.

Delegowanie cudzoziemców – od czego zacząć?

Rozważając delegowanie cudzoziemców do pracy poza Polskę należy każdorazowo zapoznać się z przepisami obowiązującymi w państwie, do którego delegujemy.  Oczywiście w pierwszej kolejności powinniśmy upewnić się, że nasz pracownik jako cudzoziemiec ma legalną podstawę do zatrudnienia w Polsce. Zezwolenia na pracę cudzoziemca wydawane w Polsce obowiązują jednakże jedynie na terytorium Polski. Dlatego niektóre Państwa UE (np. Holandia) wymagają uzyskania takiego zezwolenia na terenie ich kraju. Kwestia ta nie jest prosta, warto więc dokładnie sprawdzić odpowiednie przepisy.

Delegowanie pracowników z Ukrainy do Niemiec

Rynek niemiecki ostatnio rozwija się bardzo dynamiczne. Z tego powodu pojawiła się w ostatnim czasie potrzeba uzupełnienia niedoboru pracowników. Jest to możliwe m.in poprzez delegowanie ich z Polski. Jak zgodnie z prawem przeprowadzić procedurę , jaką jest delegowanie cudzoziemców do pracy? Przede wszystkim należy uzyskać tzw. wizę Vander Elst. O wizę Vander Elst można się starać w ambasadzie Niemiec w Warszawie. Bez niej pobyt cudzoziemca spoza UE będzie uznany za nielegalny. Uzyskanie takiej wizy zwalania pracodawcę z obowiązku posiadania dla swoich pracowników-cudzoziemców innych pozwoleń na pracę na terytorium kraju, do którego oddelegowuje pracowników. Jakie warunki należy spełnić? Należy pamiętać, że:

• Cudzoziemiec powinien mieć zawartą umowę o pracę z polskim pracodawcą. Natomiast polski pracodawca powinien zawrzeć umowę o świadczenie usługi z niemieckim odbiorcą pracowników delegowanych.
• Pracodawca polski musi zapewnić delegowanemu pracownikowi przynajmniej minimalne wynagrodzenie – aktualnie obowiązujące w kraju przyjmującym pracowników oddelegowanych.
• Delegowanie musi mieć charakter okazjonalny. W przeciwnym przypadku cudzoziemiec musi posiadać zezwolenie na pracę w Niemczech.

Ubezpieczenie cudzoziemca – jakie zasady stosować?  

Odpowiedź na to pytanie brzmi „to zależy”. Inaczej przedstawia się sytuacja pracowników delegowanych a inaczej tych, którzy rzeczywiście wykonują pracę w więcej niż jednym kraju jednocześnie.

Rozporządzenie nr 883/2004 stanowi obecnie podstawę prawną unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej. Jego przepisy mogą na pierwszy rzut oka wydawać się enigmatyczne i niezrozumiałe. Po krótce postaram się wyjaśnić najważniejsze zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń.

Wspomniane rozporządzenie stanowi, że pracownicy podlegają ubezpieczeniom społecznym w tym kraju, w którym faktycznie pracują.  Jest to tzw. zasada miejsca pracy.

Jednocześnie mamy do czynienia z zasadą tzw. jednego ustawodawstwa właściwego zgodnie z którą dana osoba, która wykonuje wiele różnych aktywności zawodowych na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich podlega zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie jednego państwa członkowskiego (art. 11 ust. 1 ww. rozporządzenia nr 883/2004). Dlatego nie można jednocześnie podlegać systemom zabezpieczenia społecznego dwóch państw członkowskich. Osoba, która migruje w celach zarobkowych do innego państwa członkowskiego podlega, co do zasady zabezpieczeniu społecznemu państwa, w którym wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek.

Ubezpieczenie cudzoziemca – wyjątki

Jednakże należy pamiętać, że w tym zakresie funkcjonują dwa wyjątki. Dotyczą one następujących sytuacji:

• delegowania pracownika do wykonywania pracy w innym państwie członkowskim (art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004),
• przeniesienia działalności na własny rachunek do innego państwa członkowskiego (art. 12 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004).

W obu wskazanych powyżej sytuacjach osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę. Ta sama zasada dotyczy również osób, które prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek.

W przypadku, gdy pracownik świadczy jednocześnie swoją pracę w więcej niż jednym państwie (art. 13 Rozporządzenia 883/2004),  możliwe jest zastosowanie jednego z dwóch łączników:

• miejsca zamieszkania pracownika lub
• miejsca, gdzie siedzibę ma przedsiębiorstwo zatrudniające danego pracownika.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 Rozporządzenia 883/2004 osoba, która  wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich podlega:

1. a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w  którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim lub jeżeli jest zatrudniona przez różne przedsiębiorstwa lub przez różnych pracodawców, którzy mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich lub
2. b) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności zatrudniającego ją przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli osoba ta nie wykonuje znacznej części swej pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania.

Jak rozumieć sformułowanie „znaczna część pracy najemnej” wykonywana w  państwie członkowskim?

W tym wypadku chodzi o czynnik ilościowy. Aby określić, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić w przypadku pracy najemnej – czas pracy lub wynagrodzenie. W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższego kryterium w proporcji mniejszej niż 25 % wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.

Delegowanie cudzoziemców do pracy za granicą – podsumowanie

Zagadnienia związane z zatrudnianiem oraz delegowaniem cudzoziemców do pracy za granicą to, jak widać, temat bardzo obszerny i złożony. Podejmując więc działania w tym celu, warto za każdym razem dysponować odpowiednią wiedzą w zakresie procedur stosowanych zarówno w Polsce jak i za granicą. Szczególnie mylące mogą się okazać kwestie związane z systemem ubezpieczeń. W tej i innych sprawach zachęcam Państwa do kontaktu.