Serdecznie zapraszam do lektury.

Rozwód małżonków posiadających majątek za granicą

Najbardziej pożądaną sytuacją jest ta, w której małżonkowie sami dochodzą do porozumienia, w jaki sposób zostanie podzielony majątek. Jak można się jednak domyślić, rozwody rządzą się swoimi prawami, a ludzkie emocje biorą górę nad rozumem. Najczęstszym problemem małżonków ubiegających się o rozwód jest brak porozumienia w zakresie zgromadzonego majątku wspólnego. W takim przypadku, kwestię tę powinien rozstrzygnąć sąd w wyroku rozwodowym.

W przypadku spraw z aspektem międzynarodowym, podział majątku może być dodatkowo utrudniony. Brak bowiem jasnych przepisów w zakresie tego, jaka jurysdykcja (prawo, którego państwa) powinna mieć zastosowanie w przypadku podziału majątku małżonków (posiadających obywatelstwo polskie), który znajduje się poza granicami Polski.

Przykład

Para małżonków pochodząca z Polski na stałe osiedliła się w Anglii, gdzie również w trakcie trwania małżeństwa kupiła wspólnie nieruchomość. Po kilku latach wspólnego życia wystąpiła sytuacja, która opisywana jest w podobny sposób w niemal każdym pozwie rozwodowym: Mimo iż małżeństwo od samego początku układało się prawidłowo, z czasem jednak coś zaczęło się psuć. Rozpoczęły się kłótnie, awantury, które z kolei doprowadziły do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Tak doszło do rozwodu, w toku którego należało dokonać podziału zgromadzonego wspólnego majątku małżonków. W jego skład wchodziła m.in. nieruchomość położona w Wielkiej Brytanii. W związku z tym, pojawił się pewien problem – a raczej wątpliwość – prawo jakiego kraju będzie właściwe do rozstrzygnięcia owej kwestii?

Podział majątku małżonków za granicą – orzecznictwo 

Orzecznictwo polskich sądów w wielu wątpliwych kwestiach jest bezcenne dla osób, które „utknęły” w sytuacji niejako bez wyjścia. Podobnie jest właśnie z podziałem majątku między małżonkami, gdy ich nieruchomość wspólna znajduje się za granicą.

Można się spodziewać tego, że liczba podobnych spraw będzie się powiększać. Warto zatem już teraz ukształtować jednolite orzecznictwo i podejście sądów do tej kwestii. Można uznać, że podobnego zdania był Sąd Okręgowy w Krakowie. Powziął on bowiem wątpliwość, czy w sprawie opisanej powyżej, właściwy jest sąd polski. Skierował on zatem następujące pytanie do Sądu Najwyższego:

Czy w obecnym stanie prawnym w postępowaniu o podział majątku wspólnego pomiędzy uczestnikami będącymi obywatelami polskimi sądom polskim przysługuje jurysdykcja krajowa do orzekania w sprawie nieruchomości położonej w Wielkiej Brytanii?

Niestety na niekorzyść stron, Sąd Najwyższy postanowił odmówić podjęcia uchwały w tej kwestii.

Czy istnieje jakieś rozwiązanie, które może przyspieszyć podział majątku wspólnego małżonków znajdującego się poza granicami Polski?

Wyjściem z sytuacji zaprezentowanej w powyższym przykładzie mógłby być częściowy podział majątku wspólnego małżonków. Wymagałoby to jednak chęci oraz zgody byłych małżonków (a przede wszystkim wypracowania rozwiązania, na które przystałaby każda ze stron). Na wypadek jakichkolwiek konfliktów, mogących występować na tym polu, warto rozważyć skorzystanie z instytucji mediacji, którą dokładnie omawiałam w tym artykule: Mediacja przed rozwodem.

Warto w tym miejscu również nadmienić, iż ani prawo unijne, ani żadna umowa łącząca Polskę z Wielką Brytanią nie rozstrzyga kwestii podziału majątku małżonków znajdującego się poza granicami ich ojczystego kraju. Jeśli chodzi natomiast o orzecznictwo polskich sądów – które w tego typu sprawach często jest nieocenione – prezentują one bardzo rozbieżne stanowiska. Mając to na względzie, można wskazać kolejne wyjście z takiej sytuacji. A mianowicie ustalenie przez małżonków lub wybór właściwej jurysdykcji, która będzie właściwa dla podziału ich wspólnego majątku. Takie rozwiązanie może okazać się kluczowe dla należytego zabezpieczenia interesów każdego z małżonków.

Uwaga!

Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej w ramach tak zwanego brexitu nie ma wpływu na określenie kompetencji sądów (jurysdykcji krajowej) w sprawach o podział majątku wspólnego. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule: Brexit a sprawy rodzinne.