Raczej każdy z nas – w mniejszym lub większym stopniu – zdaje sobie sprawę z tego, iż postępowania rozwodowe mogą trwać nawet latami. Małżonkowie, kierując swoją sprawę na wokandę sądu, muszą liczyć się z tym, że istnieją nikłe szanse na to, że dostaną rozwód „od ręki”. Oczywiście nie twierdzę, że takich postępowań nie ma. Jednak, jeżeli małżonkowie są ze sobą skłóceni i nie mogą dojść do porozumienia w istotnych dla nich kwestiach, a dodatkowo posiadają wspólne małoletnie dzieci, postępowanie rozwodowe może ulec wydłużeniu w znacznym stopniu. Alternatywnym rozwiązaniem, które daje szansę na szybszy rozwód, jest mediacja przed rozwodem, o czym w dzisiejszym artykule.

Już w tym miejscu warto zaznaczyć, że aby skorzystać z tej możliwości, musimy pozostawać z drugim małżonkiem w takiej relacji, że jesteśmy stanie z nim spokojnie porozmawiać na neutralnym podłożu, w towarzystwie osoby bezstronnej, jaką jest mediator. Jakie zalety posiada mediacja przed rozwodem? Na czym polega w praktyce?

Udzieleniem odpowiedzi na te pytania zajmę się poniżej.

Zapraszam do lektury.

Fakultatywność mediacji w postępowaniach rozwodowych

Obecnie przeprowadzenie mediacji przed rozwodem jest jedną z możliwości, z jakich dobrowolnie mogą skorzystać małżonkowie decydujący się na rozwód. Mediacja może zostać przeprowadzona zatem na zgodny wniosek stron, ale również na podstawie decyzji sądu – za zgodą stron. Możliwość ta wynika bezpośrednio z art. 436 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: KPC), który stanowi, że:

„Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone”.

Celem każdej mediacji przed rozwodem jest ugodowe załatwienie spornych kwestii, które powinny zostać rozstrzygnięte na skutek rozwiązania związku małżeńskiego. Zatem przedmiotem mediacji mogą być przede wszystkim:

• podział majątku małżonków po rozwodzie,
• ustalenie zasad opieki, wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów ze wspólnymi małoletnimi dziećmi,
• uregulowanie kwestii alimentacyjnych,
• pojednanie małżonków.

Czas trwania postępowania mediacyjnego nie powinien przekroczyć trzech miesięcy. Termin można jednak wydłużyć na wniosek stron lub z innych ważnych powodów, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy.

Zasady mediacji 

Postępowanie mediacyjne, ze względu na swój charakter, wyróżnia się wieloma zasadami, które mają zapewnić stronom decydującym się na to rozwiązanie prawidłowy tok takiego postępowania oraz bezpieczeństwo. Jednak najważniejszymi zasadami mediacji są dobrowolność oraz poufność. Przede wszystkim mediację przeprowadza się dobrowolnie, dopiero w momencie gdy strony wyrażą na nią zgodę.

Zasada poufności mówi natomiast o tym, że informacji, które strony (oraz mediator) uzyskają w toku postępowania mediacyjnego, nie mogą wykorzystać w innych okolicznościach. Przykładowo, w ewentualnym postępowaniu sądowym nie można wykorzystać jako dowodów propozycji, które małżonkowie składają podczas mediacji. Dodatkowo odzwierciedleniem tej zasady jest fakt, iż postępowanie mediacyjne jest niejawne.

Mediator, który towarzyszy stronom podczas rozmowy, jest bezstronny. Nie opowiada się za żadną ze stron konfliktu, a jednocześnie pomaga stronom w poznaniu i wyrażeniu stanowiska odnośnie danej kwestii.

Uwaga!

Strony w każdej chwili mogą zrezygnować z udziału w mediacji.

Mediacja przed rozwodem – etapy 

1. Po podjęciu decyzji o mediacji, mediator kontaktuje się ze stronami w celu ustalenia terminu i miejsca spotkania.
2. Na spotkaniu mediator wyjaśnia zasady i przebieg postępowania mediacyjnego oraz pyta, czy strony wyrażają zgodę na mediację.
3. Mediacja to przede wszystkim rozmowa. Zmierzając do polubownego rozwiązania sporu, mediator wspiera strony w formułowaniu propozycji ugodowych. Czasami, na zgodny wniosek stron, może również wskazać sposoby rozwiązania sporu.
4. Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imiona, nazwiska (nazwy) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator. Doręcza on stronom odpis protokołu.
5. Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego.
6. Po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy.
7. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności.

Zalety mediacji 

1. Mediacja ma umożliwić stronom ugodowe załatwienie spornych kwestii, które należy rozstrzygnąć na skutek rozwodu.
2. Sprzyja obniżeniu poziomu negatywnych emocji oraz zrozumieniu potrzeb własnych i drugiej osoby, a przez to zmniejsza obciążenie psychiczne związane z sytuacją konfliktową.
3. Daje szansę na szybsze zakończenie sporu.
4. W konfliktach związanych z rozstaniem rodziców, w których oprócz małżonków uczestniczą również małoletnie dzieci, mediator dba przede wszystkim o ich dobro i potrzeby.
5. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.

Nowość prawna – obowiązkowa mediacja przed rozwodem 

Polski ustawodawca już od dawna zapowiada, iż w najbliższym czasie ma zostać przeprowadzona reforma prawa rodzinnego. Wiele wskazuje na to, że obejmie ona swoim zakresem bardzo istotne kwestie, takie jak:

• alimenty natychmiastowe,
• postępowanie informacyjne w sprawach rozwodowych,
• kompleksowe uregulowanie postępowania wykonawczego.

Co się z tym wiąże, w wyniku zapowiadanych zmian możemy doczekać się chwili, kiedy mediacja przed rozwodem będzie obligatoryjnym wymogiem, a nie jedną z możliwości. Co jednak istotne, rozwiązanie to ma mieć zastosowanie w sytuacji, gdy o rozwód wnioskuje małżeństwo posiadające wspólne małoletnie dzieci. W praktyce ma to sprowadzać się do tego, że rozwód będzie poprzedzony tak zwanym postępowaniem informacyjnym, które będzie odbywało się w obecności sądu i mediatora. W toku takiego spotkania strony zostaną poinformowane o możliwości mediacji, dowiedzą się, jakie są społeczne i indywidualne skutki rozwodu (w szczególności dla dzieci), ale również zostaną im przedstawione zalety mediacji oraz ugody. Na zakończenie warto dodać, że takie mediacje mają trwać pełny miesiąc, co pozwoli stronom zweryfikować, czy faktycznie są w stanie znaleźć optymalne rozwiązanie swojej sytuacji w towarzystwie mediatora.