Dla zdecydowanej większości osób wizyta w sądzie to nowe doświadczenie, które nierzadko wiąże się ze stresem. Klienci, którzy trafiają do naszej kancelarii, nadzwyczaj często zadają mi pytanie, jak właściwie powinni zachować się w sądzie. Czy istnieją pewne reguły, których należy obowiązkowo przestrzegać? W jaki sposób należy zwracać się do składu sędziowskiego oraz innych uczestników rozprawy znajdujących się na sali?

W dzisiejszym artykule podzielę się z Tobą wskazówkami, których sama udzielam Klientom, gdy mają obawy przed swoim pierwszym wystąpieniem przed sądem. Już teraz chciałabym zaznaczyć, że stres w takiej sytuacji jest absolutnie zrozumiały. Każdy z nas czuje się niepewnie w momencie, gdy czeka go coś, z czym nie miał wcześniej do czynienia. Mam jednak nadzieję, że lektura dzisiejszego wpisu pozwoli Ci się odpowiednio przygotować do rozprawy, w której będziesz uczestniczyć oraz zniweluje niepotrzebne nerwy. Spróbuję odpowiedzieć w nim na najczęściej zadawane mi pytania oraz omówię najważniejsze prawa i obowiązki stron.

Serdecznie zapraszam do lektury.

Jak zachować się w sądzie i przed rozprawą? W jaki sposób sąd się z Tobą skontaktuje?

Wszystkie najważniejsze pisma dotyczące toczącego się postępowania przed sądem trafiają do stron zazwyczaj za pośrednictwem poczty. Jeżeli dodatkowo ustanowiłeś pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych, pisma sądowe doręcza się również tym osobom.

Co w sytuacji, gdy nie odbiorę pisma z sądu?

Swoim Klientom zawsze polecam odbieranie każdego pisma z sądu – bez względu na rodzaj sprawy oraz roli, w jakiej występują w postępowaniu. W zasadzie uchylanie się od odebrania przesyłki sądowej wiąże się dla nas wyłącznie z negatywnymi skutkami.

Dlaczego? W razie dwukrotnej niemożności doręczenia przesyłki sądowej adresatowi oraz braku jej odebrania z placówki pocztowej we wskazanym terminie, przesyłka i tak zostanie uznana za doręczoną.

Czy można odmówić przyjęcia pisma z sądu?

Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, doręczenie uważa się za dokonane. W takim przypadku doręczający zwraca pismo do sądu z adnotacją o odmowie przyjęcia.

Obowiązek zawiadamiania sądu o zmianie adresu

Jeśli w toku toczącego się bądź wszczętego postępowania zmienisz adres swojego zamieszkania, Twoim podstawowym obowiązkiem jest poinformowanie sądu o tym fakcie. Dlaczego ma to takie istotne znaczenie? Aby wszelkie pisma procesowe trafiały bezpośrednio do Ciebie oraz abyś miał możliwość zapoznania się z ich treścią. W razie zaniedbania tego obowiązku pismo sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, co może mieć dla Ciebie negatywne konsekwencje.

Co w sytuacji, gdy nie mieszkasz w Polsce?

Jeśli nie mieszkasz w Polsce – a tym samym nie masz na jej terenie miejsca zamieszkania – Twoim obowiązkiem jest wskazanie tzw. pełnomocnika do doręczeń. Należy go stanowić w terminie 1 miesiąca), z imienia i nazwiska oraz ze wskazaniem jego dokładnego adresu. Pełnomocnikiem do doręczeń może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, zamieszkała w Polsce, która wyraziła zgodę na pełnienie funkcji.

Z pełnomocnikiem czy bez? 

Będąc uczestnikiem postępowania, możesz działać przed sądem osobiście lub przez ustanowionego wcześniej pełnomocnika. Może nim być adwokat lub radca prawny. Ponadto w sprawach określonego rodzaju możesz być reprezentowany przed sądem m.in. przez:

• rzecznika patentowego – w sprawach własności przemysłowej,
• osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego – w sprawach restrukturyzacji i upadłości,
• osobę pozostającą w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,
• współuczestnika sporu,
• małżonka, rodzeństwo, wstępnych lub zstępnych oraz osoby pozostające z Tobą (jako stroną postępowania) w stosunku przysposobienia.

Poza tym pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

Uwaga!

Pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej swojej czynności procesowej złożyć pisemne pełnomocnictwo do reprezentowania w sprawie, udzielone mu przez stronę wraz z odpisem dla strony przeciwnej.

Jak zachować się w sądzie – czym jest posiedzenie przygotowawcze i czy musisz być na nim obecny?

Po złożeniu odpowiedzi na pozew lub gdy taka odpowiedź nie została złożona, sąd najpewniej wezwie Cię na tzw. posiedzenie przygotowawcze. Służy ono rozwiązaniu sporu bez potrzeby prowadzenia dalszych posiedzeń – zwłaszcza rozprawy – lub ma na celu zawarcie ugody. Na posiedzeniu przygotowawczym przewodniczący ustala ze stronami przedmiot sporu i wyjaśnia stanowiska stron, także w zakresie prawnych aspektów sporu.

Gdy istnieją natomiast widoki ugodowego rozwiązania sporu lub gdy zajdzie potrzeba wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd może skierować strony do mediacji. Wówczas posiedzenie odracza się do czasu jej zakończenia.

Przeczytaj także: Mediacja przed rozwodem.

Uwaga!

Pamiętaj, że jeśli sąd wezwie Cię do udziału w postępowaniu przygotowawczym, Twoja obecność (jako strony) oraz Twojego pełnomocnika jest obowiązkowa.

Czym grozi niestawiennictwo?

• Niestawiennictwo powoda lub jego pełnomocnika na posiedzeniu przygotowawczym nie prowadzi do umorzenia postępowania, plan rozprawy sporządza się bez udziału powoda, a ustalenia zawarte w planie rozprawy wiążą powoda w dalszym toku postępowania. Jeżeli powód bez usprawiedliwienia nie stawi się na posiedzenie przygotowawcze, sąd umarza postępowanie, rozstrzygając o kosztach jak przy cofnięciu pozwu, chyba że sprzeciwi się temu obecny na tym posiedzeniu pozwany.
• Jeżeli pozwany nie stawi się na posiedzenie przygotowawcze, plan rozprawy sporządza się bez jego udziału. Ustalenia zawarte w planie rozprawy wiążą pozwanego w dalszym toku postępowania.

Jeżeli nie uda się rozwiązać sporu na posiedzeniu przygotowawczym, sąd wyznacza termin rozprawy. 

Jak zachować się w sądzie? – czyli kilka słów o tym, jak wygląda rozprawa

1. Pierwszą czynnością, jakiej dokonuje sąd po rozpoczęciu rozprawy, jest sprawdzenie listy obecności osób wezwanych. Dodatkowo, jeśli w postępowaniu biorą udział świadkowie, ich tożsamość najpewniej zostanie zweryfikowana na podstawie dowodów osobistych.
2. Świadkowie, którzy stawili się na przesłuchanie, zostają poproszeni o opuszczenie sali oraz są wzywani, gdy przychodzi ich kolej. Są oni bowiem przesłuchiwani indywidualnie.
3. Wówczas przychodzi pora na rozpoczęcie faktycznej rozprawy. W pierwszej kolejności sąd prosi zazwyczaj strony o przedstawienie swoich stanowisk w sprawie. Zasadniczo sędzia prowadzący sprawę pyta również, czy w sprawie nic się nie zmieniło i czy strony mają jakieś nowe wnioski.
4. Jeśli jest to pierwsza rozprawa, sąd pyta również strony, czy widzą możliwość wypracowania porozumienia.
5. Następnie przechodzi się do postępowania dowodowego, w toku którego ma miejsce kolejno: informacyjne przesłuchanie stron, przesłuchanie świadków i biegłych oraz faktyczne przesłuchanie samych stron postępowania.
6. Po zakończeniu postępowania dowodowego sąd udaje się na naradę. Po jej zakończeniu sąd ogłasza wyrok oraz uzasadnia go ustnie.

Jak się ubrać?

Sąd to poważna instytucja, dlatego wybierając się na rozprawę – zwłaszcza jako strona postępowania – należy ubrać odpowiedni strój, przede wszystkim czysty i elegancki.

W jaki sposób zwracać się do składu sędziowskiego i pozostałych uczestników rozprawy?

Być może w tej kwestii nie napiszę nic nowego, ale poradzę Ci to, co zazwyczaj mówię swoim Klientom. Obowiązują tutaj cztery najważniejsze zasady:

• Do składu sędziowskiego zwracamy się „Wysoki Sądzie”.
• Zwracając się do pełnomocników, używamy zwrotu w odpowiedniej formie, np. „Pani Mecenas”.
• Wstajemy w momencie, gdy zwracamy się do składu sędziowskiego oraz gdy sąd ogłasza wyrok.
• Nie przerywamy wypowiedzi innych.

Jak zachować się w sądzie? Najważniejsze prawa i obowiązki stron

Na zakończenie uważam, że warto wspomnieć o tym, aby na rozprawę zabrać ze sobą dowód osobisty, a przed wejściem na salę rozpraw wyciszyć swój telefon. Niestety nieraz zdarzyło mi się być uczestniczką sytuacji, w której rozprawę przerwał hałaśliwy dzwonek telefonu jednego z uczestników. Mimo że to może nie powód zakończenia postępowania, takich niekomfortowych sytuacji raczej warto unikać. Oczywiście podczas rozprawy ważna jest również powaga. To nie czas na błyskotliwe żarty czy okazja do „rozluźnienia atmosfery”.

Na temat tego, jak należy zachować się w sądzie, mogłabym pisać jeszcze wiele. Myślę, że i tak dzisiejszy artykuł okazał się dłuższy niż zwykle. Jednak ze względu na to, że temat ten może okazać się ciekawy dla wielu osób, myślę nad jego drugą częścią. Koniecznie daj znać w komentarzu, czego jeszcze chciałbyś/chciałabyś się na ten temat dowiedzieć!