Zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych 2022 to temat, którym powinny zainteresować się nie tylko osoby prowadzące działalność w formie spółki. Dotkną one bowiem samych udziałowców i akcjonariuszy spółek, jak również wszystkie osoby, które mają coś wspólnego ze spółkami. Mamy tu na myśli członków rad nadzorczych, członków zarządów, komisji rewizyjnych, a także likwidatorów oraz prokurentów.

W dzisiejszym artykule skupimy się na przedstawieniu 3 najważniejszych zmian, które wynikają z nowelizacji przyjętej 9 lutego 2022 r. Zasadniczo już w tym miejscu można wyróżnić trzy obszary, w których owe zmiany zostaną wprowadzone:

1. Rozszerzenie praw i obowiązków członków zarządu sp. z o.o. oraz rad nadzorczych;
2. Wprowadzenie tzw. grupy spółek – w nowym, osobnym dziale i zdefiniowanie „interesu grupy spółek”;
3. Rozszerzenie katalogu przestępstw, które uniemożliwiają sprawowanie funkcji w spółkach kapitałowych.

Wszystkie z nich omówimy poniżej.

Zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych – rozszerzenie praw i obowiązków członków zarządu sp. z o. o oraz rad nadzorczych

Obliczanie kadencji

Zmiany w kontekście praw i obowiązków członków organów w sp. z o.o. obejmą między innymi doprecyzowanie w art. 202 § 2 Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH) sposobu obliczania kadencji członków zarządu w spółce z o.o.:

„Kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej”.

Zmiana ta ma na celu rozwiać wątpliwości interpretacyjne co do sposobu obliczania kadencji członków zarządu, które do tej pory się pojawiały. 

Rozszerzenie obowiązku lojalności

Wymieniona nowelizacja obejmie też modyfikacje dotyczące lojalności byłych członków zarządu. Będą oni musieli na podstawie art. 209(1) KSH zachować lojalność wobec spółki również po wygaśnięciu mandatu. 

Rozszerzenie uprawnień informacyjnych rad nadzorczych

Członkowie rad nadzorczych będą mieli również uprawnienia do pozyskania szerszych informacji. Przede wszystkim rada będzie mogła je uzyskać od zarządu, prokurentów, ale także od osób zatrudnionych w spółce. Ma to zapewnić lepszy przepływ informacji, a co za tym idzie – lepsze funkcjonowanie spółki. W grę wchodzą tu też możliwość żądania przez radę nadzorczą przygotowania rocznego sprawozdania oraz powoływanie stałych lub tymczasowych komitetów rady nadzorczej. 

Business judgment rule (zasada biznesowej oceny sytuacji)

Ustawodawca wprowadza również do polskiego prawa zasadę biznesowej oceny sytuacji, która dotychczas istniała w Polsce tylko w orzecznictwie. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce, wskutek decyzji organów, które okazały się błędne, może zostać wyłączona, jeżeli została ona podjęta w graniach uzasadnionego ryzyka.

Zdaniem ustawodawcy – wyrażonym w uzasadnieniu projektu ustawy: dzięki nowelizacji członkowie organu, którzy starannie i lojalnie wykonywali swoje obowiązki i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę na wypadek, gdyby ex post okazało się, że decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. 

Zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych – wprowadzenie tzw. grupy spółek w nowym, osobnym dziale i określenia „interesu grupy spółek” w KSH

Jedną z ciekawszych zmian wprowadzonych przez nowelizację będzie tzw. „grupa spółek” i towarzyszące jej określenie „interesu grupy spółek.” Wiąże się to zarówno z nowymi możliwościami, ale też obowiązkami podmiotów uczestniczących w spółce. Należałoby tu nadmienić, że zmiany te dotyczą wyłącznie spółek kapitałowych podlegających wpisowi do KRS. 

Co to jest grupa spółek?

Na wstępie należałoby określić pojęcie grupy spółek, które zostaje wprowadzone przez znowelizowany art. 4 § 1 pkt 5(1) KSH. Grupę spółek należy bowiem odróżnić od, dotychczas panujących w polskim prawie, zależności między spółkami dominującymi i spółkami zależnymi.  

Zgodnie z definicją zawartą w nowelizacji KSH – grupa spółek to spółka dominująca oraz spółka/spółki zależne, które powinny kierować się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek). Z kolei strategia ta powinna uzasadniać sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi. 

„Wzajemna strategia gospodarcza” będzie przyjęta uchwałą w spółkach i w jej ramach spółki będą się kierować tzw. „interesem grupy spółek”, w pierwszeństwie przed interesem samej spółki. Takie skoordynowane działanie – w ramach wspólnej strategii gospodarczej – na rzecz interesu grupy spółek ma usprawnić ich współpracę.

Interes grupy spółek

Nowe określenie „interesu grupy spółek” wprowadza nie tylko nowe możliwości, ale także obowiązki spółek działających w grupie spółek. Spółka dominująca może na przykład wydać wiążące polecenie spółce zależnej, a spółka zależna musi takie polecenie wykonać. Co istotne, taki obowiązek będzie na niej spoczywać, nawet jeśli polecenie będzie godzić w jej własne interesy. Takie działanie będzie musiało jednak być podjęte w interesie całej grupy spółek. 

Przeczytaj także: Odpowiedzialność za długi w spółkach kapitałowych

Zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych – rozszerzenie katalogu przestępstw, które przy skazaniu prawomocnym wyrokiem uniemożliwiają sprawowanie, funkcji w spółkach kapitałowych

Ostatnią modyfikacją jest rozszerzenie katalogu przestępstw, które – po ich popełnieniu i prawomocnym skazaniu za nie – będą uniemożliwiać pełnienie funkcji np. członka rady nadzorczej w spółkach, jak i innych funkcji związanych ze spółką. Zmiany dotkną także osób, które rozpoczęły pełnienie tych funkcji przed wejściem w życie reformy. 

Do dotychczasowego katalogu dodano przestępstwa polegające na: 

• przyjmowaniu korzyści majątkowych lub osobistych albo ich obietnic w związku z pełnieniem funkcji publicznej,
• udzielaniu lub obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji,
• pośrednictwie w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę z jednoczesnym powołaniem się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi,
• udzieleniu lub obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, przekroczeniu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza publicznego mogącym skutkować szkodą interesu publicznego lub prywatnego. 

Ustawa nakłada na Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego obowiązek udzielenia z urzędu sądom rejestrowym informacji o osobach, które od dnia wejścia w życie nowelizacji KSH nie będą mogły pełnić funkcji w spółkach kapitałowych.